مصاحبه با آقای دکتر محمد رضا پیروز ، دکترای فیزیوتراپی از دانشگاه مک کوری استرالیا
سوال: لطفا مشکلات ستون فقرات بویژه ناحیه کمر را به اختصار توضیح دهید.
همانطور که می دانید ستون فقرات متشکل از ۳۳ استخوان است که به استخوانهای متحرک که تعداد آنها 24 می باشد مهره گفته می شود که از ناحیه گردن تا انتهای دنبالچه را در بر می گیرند. مهره ها توسط دیسک به یکدیگر متصل شده و به افراد اجازه حرکت در جهات مختلفی را می دهند. مشکلات بینایی، مشکلات در شنوایی و حتی مشکلات گوارشی، گردن دردها می توانند از ناحیه مهره های گردنی یا Cervical Vertebraeایجاد شده باشند. مهره های گردی که از C1 شروع می شوند تا شماره C7 ادامه دارند و از بالا به پایین شمرده می شوند.
برخی از سردردها، درد در ناحیه قفسه سینه، برخی از دردهای کلیه و حتی درد معده ممکن است ناشی از مشکلات مهره های مربوط به بخش سینه و یا Thoracic Vertebraeباشند. این مهره ها از شماره T1 شروع شده و به سمت پایین می ایند و نهایتا به T12 می رسند. مهره های این نااحیه از ستون فقرات از مهره های گردن بزرگتر بوده و قابلیت تحمل وزن بیشتری را دارند.
ناحیه پایین تر از ناحیه صدری بخش کمر یا لومبار Lumbar می باشد که تعداد پنج مهره دارد مه با حرف L نشان داده می شوند و بصورت L1,L2,L3,L4 و نهایتا L5 می باشند. مهره های این بخش از ستون فقرات از سایر مهره ها بزرگتر بوده و بار بیشتری بر روی انها قرار دارد. همچنین این مهره ها به واسطه دیسک بین انها از همدیگر جدا شده و البته دیسک ها باعث ایجاد حرکاتی نیز در ستون فقرات می شوند.
دیسک های L1-L2, L2-L3,L3-L4, L4-L5 مربوط به این بخش از کمر هستند که نهایتا به مهره اول از ساکروم یا همان S1 می رسند و دیسک بین آنها L5-S1 نام دارد.
درد کمر و یا درد در نااحیه لومبار که منظور سوال شماست، ریشه در این بخش از کمر درارد که معمولا متاثر از دیسک ها و یا گرفتگی عضلات است.
مشکلات دیسک ها معمولا با درد همراه هستند و اگر عصب سیاتیک را تحریک نمایند درد به پاها نیز گسترش پیدا می نماید.
فتق دیسک، دیسک بیرون زده، دیسک دژنره، دیسک پاره شده یا پارگی دیسکف تنگی کانال نخاعی، ارتروزها و سیاتیک دردهایی را در ناحیه کمر ایجاد می کنند که گاهی غیر قابل تحمل هستند. برخی از دردها نیز ناشی از پوکی استخوان و وجود توده سرطانی در ناحیه کمر است.
سوال: لطفا در مورد دیسک در ناحیه پایین کمر و مشکلات ناشی از آن توضیحات بیشتری بدهید.
قبل از هر توضیحی باید دانست که بین هر دو مهره ستون فقرات، ماده ای ژله ای مانند بنام دیسک وجود دارد که مانند بالشتکی است که ضمن ایجاد اتصال بین دو مهره وظیفه تحمل فشارها و بارهای وارده به ستون فقرات را نیز به عهده دارند. بنابراین تمام افراد دیسک دارند اما منظور از دیسک در بیماران میتواند مشکلات ناشی از دیسک مانند فتق دیسک یا بیرون زدگی دیسک و یا دژنره شدن دیسک و حتی پارگی دیسک باشد. دیسک به مانند فنری بین دو استخوان مهره عمل می کند که باعث جذب نیروهای وارد بر ستون فقرات می شود. هسته دیسک یا همان قسمت ژله های مانند از آب و پروتئین تشکیل شده است و پوسته دیسک با ساختار چند لایه خود این ماده زله های را در بر میگرد. افزایش سن در افراد باعث می شود که انعطاف دیسک ها کم شده و یا به اصطلاح دیسک ها دی هیراته Dehydrated disc به وجود بیاید که دیسک از انجام وظایف خود عاجز شوند و تغییر شکل آنها باعث می شود به نواحی اطراف خود که عمدتا ریشه های عصبی هستند فشار آورده و ایجاد درد کنند.
پیر شدن دیسک یا Disc Degeneration در سنین بالای چهل سال، موجب می شود توانایی دیسک ها و خواص هسته و پوسته کمتر شده و عواملی مانند اضافه وزن، بلند کردن و حمل اجسام سنگین، نشستنهای طولانی در یک حالت مانند پشت میز نشینی ، فعالیتهایی که با خم شدن و یا چرخشهای کمر همراه هستند، موجب افزایش مشکلات در دیسک ها و در نتیجه ایجاد درد در افراد شود. شایع ترین شکایت از درد در ناحیه لومبار مربوط به مهره های پایینتر ( مهره های چهار و پنج) می باشد. دیسک L4-L5 و دیسک L5-S1 از سایر دیسک ها بیشتر دچار ضایعه می شود. منظور از دیسک L5-S1 دیسک لومبوساکرال است که ناحیه کمری را به ناحیه ساکرال متصل می کند.
مشکل دیگری که ممکن است در دیسک ایجاد می شود پارگی دیسک می باشد.اما باید دانست نوع درد پارگی دیسک با فتق دیسک یا Herniation disc متفاوت است. بیماری که دچار پارگی دیسک شدها است ، احساس مبهم و گنگی از درد در ناحیه کمر دارد. اما در بیرون زدگی دیسک (فتق دیسک)، اگر بیرونزدگی دیسک در وسط کمر باشد، درد آن روی کانال نخاعی و ریشههای نخاع تاثیر گذاشته و ممکن است در هر دو پای بیمار نیز منتشر شود. چنانچه فتق دیسک یکطرفه باشد یعنی اینکه دیسک از یک سمت هرنی شده باشد و روی سمت چپ یا راست کمر فشار وارد کند معمولا به دردهای سیاتیک معروف هستند. در این حالت بیمار درد را در پاهای خود حس میکند و شکایتی کمتری از درد در ناحیه کمر دارد. این درد میتواند در پا گزگز و خوابرفتگی نیز همراه داشته باشد و بسته به نوع دیسک، میزان درد متفاوت است. درد از ناحیه کمر شروع شده با گذر از باسن به سمت پاها رفته و با عبور از پشت زانوها تا پایین پا انتشار دارد.
سوال: درمانهای متداول برای دیسک کمر و مشکلات کمر را بفرمایید.
امروزه می توان گفت که تقریبا ۸۰ درصد افراد برای یکبار هم که شده دچار کمر درد می شوند. غالب کمردردها بدون هیچ گونه مداوای خاصی و فقط با استراحت بهبود می یابند. استراحت و دارو درمانی به عنوان اولین درمان به بیماران دیسک کمر توصیه می شود. بسته به وضعیت بیمار استراحت از سه روز تا یک هفته توصیه میشود. باید دانست استراحت زیاد ممکن است باعث سستی و تضعیف عضلات شود و تضعیف عضلات ناحیه لومبار ممکن است فشار زیادی بر روی دیسک بینمهرهای و مهرهها بیاورد. در اکثر موارد، درد ناشی از بیرونزدگی دیسک طی دو تا سه روز بهتر شده و در مدت ۴ تا ۶ هفته به کلی از بین میرود.
روش درمانی دیگر مانند نوکلولیز یا تزریق مواد به داخل دیسک، باعث بهبود دیسک میشود و میتواند تا حد زیادی کمککننده باشد.داروهای کورتیزون و یا هیدرویینیباعث کاهش درد و آسودگی بینار می شود. معمولا این روش در مراحل اولیه بیماری مفید بوده و در افرادی که دیسک شدید و گسترده دارند این روش مناسب نیست. در این روش گاهی از موادی دیگر مانند ژلها تا سلولهای بنیادی به داخل دیسک تزریق میشود که البته میزان تاثیر انها هنوز بصورت دقیق مشخص نشده است.
روش دیگر درمان دیسک، عمل جراحی است که می تواند برای تثبیت استخوان مهرهها و مفاصل ستون فقرات و یا حذف و کاهش فشار وارد شده بر عصبهای نخاعی بکار گرفته شود که البته علاوه بر محددیت سنی با مشکلات خاص خود و معضلات بعدی همراه خواهد بود و بیمار تا پایان عمر ممکن است درگیر باشد.
بعضی از هکاران و افراد بیمار مایل هستند از روشهایی مانند طب سوزنی و فشاری، مکملهای غذایی و بیوفیدبک برای درمان استفاده نمایند. پزشکان در این روش درمان به بیماران کمک می کنند تا علاوه بر رفع دیسک کمر بتوانند چگونگی فائق شدن بر درد خود را نیز بیاموزد و به عبارتی با درد خود مدارا کند و از افزایش درد بکاهند.
سوال: نظر شما در مورد ترکشن و تاثیر آن بر کمر درد در ناحیه لومبار چیست؟
ترکشن یا کشش کمر یکی از متدهای درمان دیسک کمر و رفع گرفتگی عضلات و سیاتیک و همچنین کاهش فشار بر ستون فقرات و کاهش درد می باشد. این متد در کشورهای پیشرفته کاربرد زیادی دارد بگونه ای که میتوان گفت جایگزین عمل جراحی ( بویژه جراحی باز) شده است و یک روش غیر تهاجمی و تقریبا بدون عوارض جانبی است. هدف از انجام فیزیوتراپی بطور عام و ترکشن بصورت خاص این است که شخص بتواند در کمترین زمان ممکن به زندگی عادی خود برگشته و ضمن آموزش دیدن از بروز مجدد آسیبدیدگی نیز پیشگیری شود. کاهش فشار وارد شده به ستون فقرات و کمک به جداسازی مهرهها از یکدیگر تکنیکی است که مبنای ترکشن را تشکیل میدهد. همچنین ترکشن کمر باعث حرکت دادن مفاصل فاسیت در ستون فقرات می شود.
علاوه بر این کشش ستون فقرات، یا همان ترکشن باعث افزایش فضای بین مهرهای میشود. جاییکه اعصاب نخاعی از طریق فضای بین مهره ای از ستون فقرات خارج میشود و این افزایش فضا به مفهوم حذف و یا کاهش درد در بیمار است چرا که منشا درد در بیماران دیسک کمر و سیاتیک و یا حتی کمر درد، فشاری است که از طرف دیسک بر روی عصب به وجود می اید. همچنین ترکشن کمر یا همان کشش کمر می تواند باعث افزایش تامین مواد مناسب برای تغذیه مورد نیاز دیسک و بهبود آنها و کاهش فشار بر روی اعصاب،کاهش گرفتگی عضلات کمر ، کاهش حساسیت و دردهای مفاصل ستون فقرات و افزایش گردش خون و در نتیجه تغذیه دیسک ها شود.
و آخرین سوال: توصیه های شما برای پیشگیری از کمر درد
طبیعی است با افزایش سن و ایجاد ضعف در عضلات کمر و پیر شدن دیسک ها، افراد بیشتر در معرض کمر درد قرار می گیرند البته این به آن معنی نیست که افراد جوان دچار درد کمر درد نمی شوند. تقریبا تمام افراد حداقل یکبار در زندگی خود کمردرد را تجربه می کنند. اما افراد با سن بالاتر برای ابتلا به این بیماری مستعد ترند.
تغذیه صحیح، انجام ورزش متناسب با سن و فیزیک بدن، جابجایی صحیح اجسام، تقویت عضلات کمر و انجام نرمشهای روزانه، تغییر حالت بدن و ننشستن در یک حالت برای مدت طولانی و کاهش وزن از جمله روشهایی هستند که با رعایت آنها تا حد قابل توجهی از ابتلا به بیماری های کمر به ویژه انواع دیسک می توان جلوگیری کرد. بهتر است افراد ورزش و نرمش را در برنامه روزانه خود بگنجانند. از انجام حرکات سنگین و برداشتن اجسام سنگین پرهیز کنند. اکر در کارهای اداری مشغول هستند، تمرینات کششی منسب را در محل کار انجام دهند. اگر رانندگی می کنند، در فواصل زمانی مناسب از خودرو پیاده شده و استراحت کنند.
ممنون مراکش .شکر با مراکش بهتر شدم
روزانه تا چند بار ترکشن مناسبه و آیا هر روز باید استفاده بشه تا درمان قطعی گرفت
سلام. معمولا ۲۰ روز توصیه میشه و روزی ۲ جلسه
ممنون از سایت فوق العادتون
سلامت باشید در خدمتیم